martes, 15 de diciembre de 2009

“Juanito de CHANTEIRO” e as Festas Patronais


”Juanito de CHANTEIRO” chamábase Juan Solla CHANTEIRO e debeu nacer ao final da segunda metade do Século IXX.

Era un dos poucos veciños que levaban o apelido CHANTEIRO. O último que recordamos foi o seu sobriño Angel Solla CHANTEIRO “Gelino”, falecido fai apenas uns anos. Este apelido, con todo, segue existindo noutros lugares e sobre todo na Arxentina.
”Juanito de CHANTEIRO” era un personaxe popular nos tempos da nosa xa afastada nenez e adolescencia.
Padecía certa deficiencia psíquica, frecuente na época. Vivía cos seus familiares na Cacheneria chanteiresa e pasaba a maior parte dos días metido no monte, apastando as vacas e recollendo l
eña e piñas. Tamén recollía raices de "zarzaparrilla" na zona do "Cruceiro" de Chanteiro, para vender as farmacias
Era coñecido e tiña amizade cos soldados das baterías de costa de Segaño e Coitelada, os cales facíanlle obxecto de chanzas, bromas e chirigotas. Pero é que a Juanito lle agradaba todo isto.

Gustábanlle tamén mirar as mulleres e éstas disfrazábano polo Antroido e levábano nas súas comparsas. Vestido de oso e amarrado cunha corda, as mulleres dicianlle: ¡dá un saltiño, Juanito!. E Juanito saltaba o tempo que dicía ¡qué te trisco!.

Chegou a ter unha noiva, que era unha criada de cociña nunha casa de Montefaro e que lle dicían "A Paraxoia"

Pero Juanito tiña tamén unha afección musical: tocar o tambor.
Ata o levaba o “Monte
do Cabalo”, onde practicaba mentres coidaba as vacas. Por veces levaba unha folla de papel a modo de solfa que colgaba nun toxo, coma se estivese lendo a música e en certas pasaxes da súa percusión repetía aquilo de “agora teño que redobrar”.
Juanito xunto co gaiteiro Albino Rebón, formaban un dúo que tocaba nas alboradas das festas patronais; non só da parroquia se non que tamén os chamaban doutras localidades da comarca.
Albino Rebón, como unha maioría de homes da época había estado nas Américas.
De regreso e cun “parche pirata” nun ollo que tiña baleirado, dedicábase aos labores propios dunha casa de labranza. Pero temén instalou nunha
adega unha fragua de carbón “A forxa” onde facía traballos de ferreiría.

Varios días á semana, á tardiña xa, sacaba a súa “gaita grileira” que él chamaba “a gaita do peto” polo seu pequeno tamaño. E alí na “eira de mallar o trigo” ensaiaba as suas tocatas con Juanito de CHANTEIRO.
Xuntos, tocando nos seus percorridos polos primitivos camiños de terra, pasaron multitude de peripecias anécdotas e feitos curiosos.

=========================

Incluímos algunhas fotos antigas das festas patronais. Das poucas que debe haber desa época, porque ninguén tiña cámara fotográfica e os fotógrafos profesionais non viñan a CHANTEIRO por estar moi mal comunicado. Unicamente polos días de festa, que recordamos os “fotógrafos do paxariño”, co seu trípode e cámara con manga de onde extraían o cliché para o seu revelado instantáneo que efectuaban nun prato con auga e acedo. Conservamos algúns destes retratos amarelados e deteriorados.
A primeira foto debe ser a máis antiga, por canto o encintado das pedras con cal, da porta románica da ermida, parece como máis recentemente realizado.
Na seguinte as liñas de cal xa están máis deterioradas pola choiva e o tempo. Tamén a mata vexetal que crece entre as pedras está máis desenvolvida.

O gaiteiro que aparece nestes festexos podería ser Albino Rebón nos seus anos novos, aínda que sen Juanito. Pero podería ser seguramente algún outro de fóra do lugar, porque aquí estaba “O tio Cucheiro” que tocaba a gaita pouco e ao que lle puxesen de mote “O tío Carmiña”, porque soamente sabía tocar a peza “Vai bailar Carmiña”.

As outras fotos xa foron sacadas no lugar do “Campo dá Rega” onde se celebraban as verbenas e no atrio de Cervás, quizáis nun día de San Pedro.

martes, 1 de diciembre de 2009

"PEPE COIRA" - Músico de Chanteiro




Naceu Pepe Coira en plenos "Anos dá fame", alá polos anos da Segunda Guerra Europea.
De pequeno, facía o que nos era común a todos os nenos de Chanteiro: correr, xogar, botar a flotar os barquiños feitos de madeira ou de casca de piñeiro e noces, nos ríos-lavadoiros de Outeiro, Grela, Xurxo ou Cal. Iso cando non estaban as mulleres lavando e tendendo a clareo.
Ao redor dos oito anos marchou a vivir
a Ferrol, por razón do traballo do seu pai. Pero seguía vindo a Chanteiro, a casa da súa avoa Amalia, case todos os fins de semana e en vacacións.

Gustáballe moito a caza de paxaros. Para iso usabamos unhas paxareiras feitas de carabullos de bimbio que armabamos nas hortas poñéndolles unhas faragullas de pan de mai
nzo ou grans de trigo.
Nelas apresabamos merlos e gorrións principalmente.
Pero "Pepiño de Coira", destacaba sobre todo no uso do "tirabalas ou tirachinas", que construïamos tamén cunha "galla" apropiada de r
ama de árbore, dúas tiras de goma extensible e unha banda de coiro onde se puña a munición que era normalmente pedreciñas, aínda que Coira chegou a usar anacos metálicos, para facer mellor impacto.
Os gorrións grosos, estorniños, merlos e pombos caían a ducias das árbores, cables do tendido, postes e ata ao voo. Tambien caían algunhas lámpadas do alumado, principalmente as fundidas para que fosen repostas.
A puntería de Coira era fabulosa, non fallaba tiro. No inverno cazaba avefrías para comer fritas e asadas.

Pero, aparte de tod
o isto prestáballe especial atención á música, sempre de oído.
Collía calquera instrumento, aínda que fóra de xoguete e empezaba a sacar notas e melodías.
Sabíase que viñera Coira porque sentíanse sons musicais na cas
a da avoa Amalia, no lugar do Outeiro. Podía ser a harmónica, punteiro, acordeón, gaita, frauta ou saxofón.
Á gaita téñolle feito eu os roncóns de canas que tiña Amalia na súa horta e as palletas de pel da dura cana dos mangos das escobas, ben desbastadas con anacos de cristal e colocadas sobre un canutillo de lámina de aluminio e recubrindo logo con fío. Así
se aforraba de compralas en Montalvo en Ferrol.

Aos doce ou catorce anos era Coira "O Mago da Harmónica" que participaba nos concursos das emisoras de radio: "Camino a la Fama" de Radio Ferrol e "Desfile de Estrellas" de Radio Nacional de España en Coruña. Triunfaba nas eliminatorias e conquistaba os trofeos e títulos finalistas.

Eran famosas as súas interpretacións de "Capricho Tirolés" e a polka do "Barril de Cervexa", máis coñecido en Ferrol como "Galatea", xa que se cantaba con esta letra: "Ti Galatea/ es o barco mellor/ que se cimbrea/ desde babor a estribor/ ...."
Ademais Coira tamén participaba nos festivais do Jofre, Rena, etc.
Despois coa gaita xa actúaba en romarías, alboradas e pasarrúas. E ademais onde fose preciso armar argalladas en tascas e charangadas.
Nin que dicir que tamén actuou en moitas Agrupacións Folclóricas e Coros de Ferrol e comarca.
A súa fama levoulle a fichar así mesmo en "Cantigas dá Terra" de Coruña. E esta insigne formación galega mandouno a Francia como mestre gaiteiro da "Casa de Galicia" en París.



Alí pilloulle a revolta do "Ma
io do 68", e ao volver a Ferrol pasou uns días detido na Comisaría, onde foi interrogado das súas actividades en Francia. Todo iso a pesar de que o seu pai era militar de Infantería Mariña e mutilado no bando de Franco.
Pepe Coira traballou de cristaleiro pero o compaxinaba actuado como músico en grupos e orquestras tales como o "Grupo J-5", "Sensación", "Ruada" e outras máis. Aquí xa empregaba como instrumento o saxofón, aínda que temén facía exhibicións de frauta, gaita e harmónica. Tal como ségueo facendo aínda.
Porque actualmente e en idade de xubilado, segue actuando no trío "La Clave", con ocupación e contratos continuados, sen que lle afecte para nada a actual crise.
Os seus boleros, merengues, pasodobres, guarachas e muiñeiras arrasan nas salas de festas, verbenas, vodas e guateques nos centros da terceira idade.



"A VOLTA DE AMALIA"
Falando de Coira non se pode deixar de mencionar á súa avoa "Amalia".

"Amalia" era unha viúva entrañable, festeira e parrandeira.
Na súa casa do Outeiro chanteirés era onde Coira ensaiaba a súa música e tamén onde "Lolo do Outeiro", fillo de Amalia e tío de Pepe Coira, preparaba os dispositivos para os famosos en toda a comarca "Antroidos do Carnaval".


Ademais a Casa de Amalia era tan coñecida que daba nome a unha das principais curvas da estrada de Chanteiro, a que dá entrada ao mesmo camiño do Outeiro, coñecida devandita curva como "A Volta de Amalia".

Aquí temos a foto de Amalia bailando co meu avó Manolo Rebón e o meu pai Sotero. Por detrás están as gaitas de Coira e outro compañeiro nun día da Festa da Mercé, ao redor de comezos dos anos sesenta do pasado século XX.




.